Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ) αποτελεί τη συχνότερη ενδοκρινολογική διαταραχή του γυναικείου πληθυσμού αναπαραγωγικής ηλικίας. Επηρεάζει, ισότιμα, ασθενείς μεταξύ των διαφορετικών φυλών και ηπείρων σε ποσοστό που κυμαίνεται παγκοσμίως από 5 έως και 20%.
Τα συμπτώματα του συνδρόμου δύναται να ποικίλουν από ασθενή σε ασθενή, αλλά και να μεταβάλλονται στον ίδιο ασθενή με το χρόνο. Το 2003 η European Society of Human Reproduction και η American Society for Reproductive Medicine (ESHRE/ ASRM) κατέληξαν σε ένα consensus σύμφωνα με το οποίο για τη διάγνωση του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών σε μια ασθενή θα πρέπει να πληρούνται δύο από τα τρία παρακάτω κριτήρια:
- Όλιγο ή αν- ωοθυλακιορρηξία
- Κλινική ή βιοχημική εικόνα υπερανδρογοναιμίας
- Πολυκυστική μορφολογία ωοθηκών
Οι κλινικές εκδηλώσεις του συνδρόμου εμφανίζονται, συχνά, ήδη από τα πρώτα χρόνια της εφηβείας και περιλαμβάνουν διαταραχές περιόδου, διαταραχές λόγω των αυξημένων ανδρογόνων π.χ. ακμή, δασυτριχισμό, ενδοκρινική δυσλειτουργία, ενώ σχετίζονται με την εμφάνιση παχυσαρκίας, δυσλιπιδαιμίας, παχυσαρκίας, σακχαρώδη διαβήτη, μεταβολικού συνδρόμου, υπογονιμότητας και κατάθλιψης.
Μία συχνότατη ενδοκρινολογική διαταραχή που εμφανίζουν ασθενείς με ΣΠΩ είναι η αυξημένη αντοχή στην ινσουλίνη, η οποία δύναται να συμβάλλει σημαντικά στην εμφάνιση παχυσαρκίας και διαβήτη. Σ΄αυτές τις ασθενείς με αντοχή στην ινσουλίνη παρατηρείται αυξημένη δυσκολία στη χρήση της γλυκόζης που κυκλοφορεί στο αίμα και τη μετατροπή της σε ενέργεια στο εσωτερικό των κυττάρων. Κατά συνέπεια, απαιτείται η έκκριση μεγαλυτέρων ποσοτήτων ινσουλίνης προκείμενου να παραμένουν συνεχώς τα επίπεδα της γλυκόζης σε φυσιολογικά όρια (υπερινσουλιναιμία).
Μία σειρά μελετών έχουν καταδείξει υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας -με αύξηση του δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ) και του λόγου περιμέτρου μέσης/ ισχίων (waist to hip ratio)- σε γυναίκες με ΣΠΩ σε σχέση με υγιείς ασθενείς αντίστοιχης ηλικίας. Αξιζει να σημειωθεί ότι η ανάπτυξη αυτού του μοτίβου παχυσαρκίας, που ορίζεται ως κεντρικού τύπου παχυσαρκία, αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη αντίστασης στην ινσουλίνη και καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Καθίσταται σαφές ότι η παχυσαρκία σε συνδυασμό με τη γενετική προδιάθεση κι άλλους περιβαντολλογικούς παράγοντες (διατροφή, τρόπος ζωής κ.α.) και το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών δρουν συνεργικά στην εμφάνιση και τη βαρύτητα συμπτωμάτων. Έτσι, για παράδειγμα, μια ασθενής με ΣΠΩ προσλαμβάνει σχετικά ευκολότερα βάρος και μάλιστα όσο περισσότερο βάρος προσλαμβάνει περαιτέρω τόσο περισσοτερα και βαρύτερα συμπτώματα εμφανίζει.
Η θεραπευτική προσέγγιση του ΣΠΩ αφορά κυρίως τον έλεγχο των συμπτωμάτων και θα πρέπει να εξατομικεύεται με βάση το προφίλ, τη βαρύτητα της νόσου και τις ανάγκες της κάθε ασθενούς. Σε κάθε περίπτωση κυρίως συστήνονται:
- Δίαιτα κι απώλεια βάρους: ακόμα και σε ένα μικρό ποσοστό (μείωση σωματικού βάρους 5%) είναι δυνατό να βελτιώσει την ωοθυλακιορρηξία και τη συχνότητα του εμμηνορυσιακού κύκλου.
- Άσκηση: συμβάλλει στη μείωση αντίστασης στην ινσουλίνη, εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκίας ή/και κατάθλιψης
- Φαρμακευτική αγωγή: διάφορες επιλογές για τον έλεγχο ορμονικής λειτουργίας όπως π.χ. μετφορμίνη, συνδυασμένα από του στόματος αντισυλληπτικά, αντιανδρογόνα, κ.α.
- Κοσμητικές – αισθητικές θεραπείες
- Θεραπεία υπογονιμότητας: περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο φαρμακευτικές επιλογές, αλλά και επί αποτυχίας αυτών σπανιότερα χειρουργικές παραμβάσεις.
Η αιτιολογία του Συνδρόμου Πολυλυστικών Ωοθηκών είναι πολυπαραγοντική και οι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί εμφάνισης συμπτωμάτων, σύνθετοι. Σε κάθε περίπτωση, κατά την εξατομικευμένη προσέγγιση της ασθενούς θα πρέπει πρωτίστως να αξιολογείται και να αντιμετωπίζεται ολισθικά η δεδομένη συσχέτιση του Συνδόμου και της εμφάνισης παχυσαρκίας.
Το άρθρο αναρτήθηκε αρχικά στην ιστοσελίδα του Ιατρικού Κέντρου στον παρακάτω σύνδεσμο:
https://www.iatriko.gr/el/content/prokalei-syndromo-polykystikon-oothikon-ayxisi-varoys