Τα ινομυώματα της μήτρας (ή λειομυώματα) είναι καλοήθεις, μη-καρκινωματώδεις όγκοι που αναπτύσσονται στο τοίχωμα της μήτρας και εξορμώνται από τα λεία μυϊκά κύτταρα. Τα ινομυώματα, όπως όλοι οι καλοήθεις όγκοι, κάποια στιγμή σταματούν να αναπτύσσονται, περιορίζονται στη μήτρα και δεν εξαπλώνονται σε άλλα μέρη του σώματος, σε αντίθεση με τους κακοήθεις όγκους.
Το μέγεθός τους ποικίλλει. Μπορεί να αυξηθούν σε μέγεθος, να μειωθούν ή και να υποστρέψουν στην εμμηνόπαυση. Μπορεί να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε σημείο της μήτρας και, αναλόγως της εντόπισής τους, ταξινομούνται σε:
- Ενδοτοιχωματικά: τα πιο συχνά- αναπτύσσονται εντός του τοιχώματος της μήτρας
- Υπορογόνια: αναπτύσσονται στην εξωτερική επιφάνεια του τοιχώματος της μήτρας, προς την πύελο
- Υποβλεννογόνια: αναπτύσσονται στην εσωτερική επιφάνεια του τοιχώματος, προς την κοιλότητα της μήτρας
- Μισχωτά: συνδέονται με το τοίχωμα της μήτρας μέσω ενός μίσχου, είτε στην εξωτερική επιφάνεια του τοιχώματος της μήτρας είτε εντός της ενδομήτριας κοιλότητας.
Πόσο συχνά είναι τα ινομυώματα?
Τα ινομυώματα είναι αρκετά συχνά. Περίπου 1 στις 2 γυναίκες θα αναπτύξουν ένα ή περισσότερα ινομυώματα στη διάρκεια της ζωής τους. Συνήθως, εμφανίζονται σε γυναίκες ηλικίας 30-50 ετών. Είναι πιο συχνά σe γυναίκες Αφρικανικής φυλής, καθώς κυρίως σε παχύσαρκες γυναίκες, πιθανότατα λόγω των αυξημένων επιπέδων οιστρογόνων.
Γιατί εμφανίζονται τα ινομυώματα?
Δεν είναι ξεκάθαρη η αιτία εμφάνισης των ινομυωμάτων. Τα ινομυώματα είναι ευαίσθητα στη δράση των οιστρογόνων και της προγεστερόνης, των ορμονών δηλαδή που παράγονται από τις ωοθήκες. Έχουν την τάση να αυξάνονται σε μέγεθος όταν είναι αυξημένες οι τιμές αυτών των ορμονών, για παράδειγμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επίσης, περιορίζονται σε μέγεθος όταν οι τιμές των ορμονών είναι χαμηλές, όπως στην εμμηνόπαυση.
Τι συμπτώματα προκαλούν τα ινομυώματα?
Τις περισσότερες φορές, τα ινομυώματα δεν προκαλούν κάποιο σύμπτωμα και οι γυναίκες αγνοούν την ύπαρξή τους. Είναι σύνηθες να ανευρίσκονται από το γυναικολόγο κατά τη διάρκεια ενός ελέγχου ρουτίνας.
Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Μηνορραγία και δυσμηνόρροια
- Αίσθημα βάρους ή «πίεση» στην πύελο
- Φαινόμενα πίεσης στην ουροδόχο κύστη ή στο έντερο
- Δυσπαρεύνια (πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή
- Αυτόματες αποβολές ή υπογονιμότητα
- Επιπλοκές στην κύηση
Πώς τίθεται η διάγνωση?
Κατά την αμφίχειρη γυναικολογική εξέταση μπορεί να ανευρεθεί μια μάζα στην κοιλία, μήτρα αυξημένων διαστάσεων ή ανώμαλου σχήματος. Το υπερηχογράφημα είναι η εξέταση εκλογής για τη διάγνωση. Υπερηχογραφικά μπορεί να καθοριστεί η θέση και το μέγεθος των ινομυωμάτων. Ιδιαιτέρως διαφοροδιαγνωστικός δύναται να είναι και ο έλεγχος κι η χαρτογράφηση των ινομυωμάτων με τρισδιαστατο υπερηχογράφημα.
Επιπλέον, μπορεί να πραγματοποιηθεί Μαγνητική Τομογραφία (MRI), υστεροσκόπηση ή λαπαροσκόπηση.
Ποια είναι η θεραπεία των ινομυωμάτων?
Η θεραπεία των ινομυωμάτων μπορεί να είναι συντηρητική ή χειρουργική, ποικίλλει δε ανάλογα με το αριθμό, το μέγεθος, την εντόπιση, το ρυθμό ανάπτυξής τους, την ηλικία της ασθενούς και την επιθυμία της για μελλοντική τεκνοποίηση.
Ποια φάρμακα μειώνουν τα συμπτώματα?
Τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται σε κάθε περίπτωση μηνορραγίας (παρατεταμένης περιόδου), ανεξαρτήτως αιτίας, συμπεριλαμβανομένων και των ινομυωμάτων. Είναι περισσότερο αποτελεσματικά σε περιπτώσεις ινομυωμάτων μικρού μεγέθους.
- Τρανεξαμικό οξύ: χορηγείται 3-4 φορές/ημέρα κατά τη διάρκεια της περιόδου και περιορίζει την ποσότητα του αίματος.
- Αντιφλεγμονώδη (ιβουπροφαίνη, μεφαιναμικό οξύ): συμβάλλουν και στη μείωση του πόνου κατά τη διάρκεια της περιόδου (δυσμηνόρροιας). Τα αντιφλεγμονώδη μειώνουν τη δράση ουσιών που λέγονται προσταγλανδίνες, παράγονται από το ενδομήτριο και προκαλούν επώδυνες συσπάσεις της μήτρας με αποτέλεσμα να εμφανίζεται πόνος, «κράμπες» στο κάτω μέρος της κοιλιάς, οσφυαλγία, κεφαλαλγία ή και έμετοι.
- Αντισυλληπτικά χάπια: συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των μηνορραγιών και της δυσμηνόρροιας.
Υπάρχουν φάρμακα που βοηθούν στη μείωση του μεγέθους των ινομυωμάτων?
- GnRH ανάλογα: τα φάρμακα αυτά μειώνουν τα επίπεδα των οιστρογόνων, με αποτέλεσμα τη μείωση του μεγέθους των ινομυωμάτων.
- Ulipristal: πρόκειται για ένα νέο φάρμακο που ανήκει στην κατηγορία των εκλεκτικών τροποποιητών των υποδοχέων προγεστερόνης (SPRMs).
Ποια είναι η χειρουργική θεραπεία των ινομυωμάτων?
- Ινομυωματεκτομή: επιλέγεται κυρίως για γυναίκες που επιθυμούν μελλοντική τεκνοποίηση. Στην επέμβαση αυτή αφαιρούνται μόνο τα ινομυώματα, ενώ η μήτρα διατηρείται. Η μέθοδος αυτή μπορεί να γίνει με λαπαροτομία («ανοιχτά»), με λαπαροσκόπηση ή διαμέσου του κόλπου (με υστεροσκόπηση), ανάλογα με τον αριθμό το μέγεθος και την εντόπιση των ινομυωμάτων. Μετά από αυτό το χειρουργείο υπάρχει πιθανότητα επανεμφάνισης ινομυωμάτων.
- Υστερεκτομή: αποτελεί μέθοδο εκλογής για μεγαλύτερες γυναίκες που έχουν ολοκληρώσει τη δημιουργία οικογένειας και εμφανίζουν συμπτώματα λόγω των ινομυωμάτων. Μπορεί να γίνει με λαπαροτομία ή, εάν τα ινομυώματα είναι μικρά σε μέγεθος, λαπαροσκοπικά και δια του κόλπου.
- Εμβολισμός των μητριαίων αρτηριών: η μέθοδος περιλαμβάνει την εισαγωγή ενός καθετήρα, διαμέσου της μηριαίας αρτηρίας του ποδιού, σε μια αρτηρία της μήτρας που τροφοδοτεί το ινομύωμα. Τότε εγχύεται σε αυτή την αρτηρία, μέσω του καθετήρα, μία ουσία που μπλοκάρει την παροχή αίματος προς το ινομύωμα, με αποτέλεσμα τη σταδιακή μείωση του μεγέθους του ινομυώματος. Η συγκεκριμένη μέθοδος πραγματοποιείται με τη βοήθεια Επεμβατικού Ακτινολόγου.
- Myolisis: αποτελεί χειρουργική μέθοδο μείωσης του μεγέθους των ινομυωμάτων. Περιλαμβάνει ποικίλες τεχνικές: endometrial ablation (περιλαμβάνει την καταστροφή του ενδομητρίου με διάφορες μορφές ενέργειας, περιορίζοντας έτσι την αιμορραγία λόγω των ινομυωμάτων. Χρησιμοποιείται κυρίως για υποβλεννογόνια ινομυώματα ενώ αντενδείκνυται σε γυναίκες που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν μελλοντικά), χρήση υπερήχων υπό MRI-καθοδήγηση, κ.α.
Συχνές ερωτήσεις:
Μπορεί εάν ινομύωμα να γίνει καρκίνος?
Όχι. Αυτό συμβαίνει πάρα πολύ σπάνια (1/1000 περιπτώσεις). Η ανάπτυξη κακοήθειας στη μήτρα είναι ανεξάρτητη από την παρουσία ινομυωμάτων.
Έχω ινομυώματα. Μπορώ να μείνω έγκυος?
Ναι. Τα περισσότερα ινομυώματα δεν προκαλούν υπογονιμότητα και κυήσεις σε μήτρα με ινομυώματα συνήθως αναπτύσσονται καλά. Μπορεί να εμφανιστούν περιγεννητικές επιπλοκές όπως πρόωρος τοκετός και γι΄αυτό απαιτείται αυξημένη παρακολούθηση από το Γυναικολόγο σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Τα υποβλεννογόνια ινομυώματα μπορεί να προκαλέσουν αυτόματες αποβολές (σπάνια). Σε περίπτωση αυτόματων αποβολών ή υπογονιμότητας που οφείλεται σε ινομυώματα, πρέπει να συζητηθεί το ενδεχόμενο ινομυωματεκτομής.
Εάν κάνω χειρουργείο για ινομυώματα, θα έχω μεγάλες ουλές στην κοιλιά?
Όχι. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τόσο η υστερεκτομή όσο και η ινομυωματεκτομή μπορούν να γίνουν λαπαροσκοπικά, με 4 πολύ μικρές τομές στην κοιλιά μικρότερες από 1cm η καθεμία.
Μπορώ να γεννήσω φυσιολογικά μετά από ινομυωματεκτομή?
Εξαρτάται από την εντόπιση των ινομυωμάτων και το μέγεθος της τομής που έγινε στη μήτρα. Συνήθως, τα ινομυώματα που χρειάζονται χειρουργική επέμβαση έχουν μεγάλο μέγεθος και εντοπίζονται εντός του τοιχώματος της μήτρας, με αποτέλεσμα η ινομυωματεκτομή να καταλείπει ουλή στη μήτρα. Σε τέτοιες περιπτώσεις δεν πρέπει να επιχειρείται φυσιολογικός τοκετός, αλλά εκλεκτική καισαρική τομή.